ΤΕΛΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

"If you find a path with no obstacles,
it probably doesn't lead anywhere."

Henry Wadsworth Longfellow

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΘΕΑΤΡΟΥ

Σήμερα γιορτάζουμε το θέατρο. Στην Ελλάδα δεν γίνονται πολλά γι' αυτό. Κάποιες εκδηλώσεις σ' έναν σύγχρονο πολιτιστικό χώρο και σε κάποιο άλλο θέατρο κάποιες αναγνώσεις ξένων θεατρικών έργων με τη μορφή αναλογίου. Ίσως σε κάποια θέατρα πριν την έναρξη της παράστασης να υπάρξουν ευχές από τους συντελεστές. Λίγα πράγματα για κάτι πραγματικά πολύ μεγάλο.
Σαν μια μικρή συμβολή δημοσιεύω ένα απόσπασμα από την εισήγησή μου σε Ημερίδα για το Θέατρο που είχε γίνει πριν δυο τρία χρόνια .

ΤΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ
"Θα προσπαθήσω μέσα σε δέκα λεπτά να σας μιλήσω γι’ αυτό που προσωπικά θεωρώ ως την σπουδαιότερη μορφή επικοινωνίας των ανθρώπων μετά τον έρωτα: Το θέατρο!

Και θα σας μιλήσω ορμώμενη από τις εμπειρίες μου σαν δημιουργός. < style="font-family: arial;">Ο δημιουργός λοιπόν δεν ζητά τίποτ’ άλλο παρά μόνο επικοινωνία. Το θέατρο πιστεύω ότι δίνει τη δυνατότητα της επικοινωνίας με τον πιο άμεσο τρόπο.
Γι’ αυτό τον λόγο θεωρώ ότι το θέατρο είναι η τέχνη των τεχνών!
Η Τάνια Μέγιερ, μια γερμανίδα δραματογράφος λέει πως: «Το θέατρο είναι μια τέχνη που περιλαμβάνει όλες τις άλλες τέχνες και όλα τα στοιχεία της ζωής».
Πράγματι οι ρίζες του θεάτρου βρίσκονται στην τελετουργία που εξέφραζε τις ανθρώπινες ευχές για την πραγματική ζωή, τους έρωτες, τα οράματα, τις ιδέες, τις συγκρούσεις, τις ανάγκες, τις ενέργειες των ανθρώπων.
Μ’ αυτόν τον τρόπο το θέατρο είχε, και ακόμη έχει, όταν βρίσκεται σε χέρια εμπνευσμένων δημιουργών είτε αυτοί είναι σκηνοθέτες, είτε συγγραφείς, είτε ηθοποιοί, τη δυνατότητα να είναι ένα ισχυρό μέσον για την ελεύθερη έκφραση του ατόμου, τη δημιουργικότητα και τον κοινωνικό διάλογο.
Είπα κοινωνικό διάλογο; Υπάρχει τέτοιο πράγμα σήμερα; Φοβάμαι ότι η εποχή μας χαρακτηρίζεται σαν εποχή της εικόνας και της παθητικής στάσης απέναντι στα γεγονότα, τα οποία παρακολουθούμε αμέτοχοι από τον καναπέ μας, είτε αυτά είναι πόλεμοι, είτε η 11^η Σεπτεμβρίου, είτε η δίκη της 17^ης Νοέμβρη, είτε οι θάνατοι ανηλίκων από τα ναρκωτικά, και άλλα συγκλονιστικά γεγονότα που φτάνουν σε μας, σαν ενημέρωση, από κάθε γωνιά του κόσμου. Από τον καναπέ μας εισπράττουμε την κοινή γνώμη διαμορφωμένη από τα μήντια και όχι με τη συμμετοχή μας. Πράγμα που μας κάνει να αμφιβάλλουμε αν είναι πράγματι η αληθινή κοινή γνώμη των πολιτών.
Το θέατρο λοιπόν μέσα στις σημερινές αυτές συνθήκες αποτελεί ίσως το μοναδικό άμεσο μέσον. Ο κόσμος έχει αλλάξει. Αλλά το θέατρο παραμένει σταθερό. Έχει την ίδια αξία σήμερα μ’ αυτήν που είχε παλιά. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν μια έκφραση της δημοκρατίας. Όπως λέει και ο σπουδαίος θεατράνθρωπός μας ο Αλέξης Σολομός στο σημαντικό Θεατρικό λεξικό του, στην Αθηναϊκή Δημοκρατία οι τραγωδίες απέκτησαν τον ανθρώπινο χαρακτήρα τους, ξέφυγαν απ’ τους ήρωες-θεούς, και άρχισαν να ασχολούνται με το δίκιο και το άδικο και έβαλαν σαν στόχο τους να υμνήσουν τον θρίαμβο της ανθρώπινης σκέψης και την ελευθερία της βούλησης του ανθρώπου.
Ήταν λοιπόν το θέατρο τότε το άμεσο μέσον της κριτικής ματιάς απέναντι στα πράγματα. Το ίδιο θα έπρεπε να είναι και σήμερα. Και πολλές φορές είναι.
Αυτή η αμεσότητα του θεάτρου είναι που μπορεί να πυροδοτήσει τον κοινωνικό διάλογο. Και ξέρετε γιατί; Γιατί όταν γίνεται κάτι στο θέατρο, εσείς είστε εκεί. Με ψυχή και σώμα. Είστε εκεί! Η ένταση, ο θυμός, η χαρά, οι πράξεις, ο έρωτας, ο θάνατος, ο φόνος, η αδικία, η ύβρις, η βία διαδραματίζονται ζωντανά μπροστά σας, δίπλα σας, ανάμεσά σας. Από ζωντανούς ανθρώπους. Κι αυτό δεν μπορεί να αφήσει κανέναν ασυγκίνητο. Και είναι τόσο μεγαλύτερη η συγκίνηση, όσο περισσότερο αφορά τους θεατές το θέμα. Είναι σαν να το ζείτε εκείνη ακριβώς τη στιγμή εσείς οι ίδιοι εκεί. Δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να σας αφήσει αδιάφορους ή αμέτοχους, όπως ίσως συμβαίνει με το πανί και ακόμη περισσότερο με το γυαλί.
Το θέατρο είναι ζωντανό. Σπαρταράει. Με την εξής βεβαίως τεράστια διαφορά από την αληθινή ζωή: Δεν κινδυνεύουμε μέσα σ’ αυτό. Έτσι μας δίνεται η δυνατότητα να γνωρίσουμε τη βία, τον πόνο, την προδοσία του έρωτα, την αδικία, κλπ, χωρίς να είμαστε οι ίδιοι το θύμα. Έτσι μπορούμε να μιλήσουμε για όλ’ αυτά χωρίς αναστολές. Εν ψυχρώ και όχι εν θερμώ. Που σημαίνει ότι κάνουμε έναν εποικοδομητικό διάλογο. Ότι θέτουμε ερωτήσεις, που διαφορετικά κοιμούνται στον καναπέ.
Δεν ξέρω αν η αμεσότητα του θεάτρου μπορεί να μας κάνει καλύτερους ή χειρότερους. Έχει πιστεύω όμως μεγάλη αξία όταν σε απασχολούν τα θέματα που έχει θίξει και σου γεννούν ερωτήσεις. Όλο και περισσότερες ερωτήσεις. Γιατί το θέατρο, και γενικότερα η τέχνη, δεν υπάρχει για να δίνει απαντήσεις. Οι ερωτήσεις δημιουργούν την κριτική ματιά απέναντι στα πράγματα.
Σαν συγγραφέας καταλαβαίνετε χαίρομαι όταν ένα το έργο μου αγγίζει το κοινό. Αλλά δεν μένω μόνο σ’ αυτό. Χαίρομαι ακόμη πιο πολύ όταν διαπιστώνω τον πολύ σπουδαίο ρόλο που μπορεί στ’ αλήθεια να παίξει το θέατρο στην καθημερινή μας ζωή. Ξαφνικά, μπορούμε μέσα απ’ αυτό να ανακαλύπτουμε τον διπλανό μας, ακόμη και τον ίδιο μας τον εαυτό βλέποντας τη ζωή μας να παίζεται πάνω στο σανίδι.
Ας θυμηθούμε εδώ τι έλεγε ο Σέξπιρ: «Όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή!»Όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή!"

ΣΚΗΝΗ 2

MEΓEΘYMENOΣ HXOΣ AΠO ΘAΛAΣΣA ΠOY ANEBAINEI ΣYNEXEIA MEXPI ΠOY ΞEΣΠAEI.

(Στον πύργο. O πολυέλαιος είναι αναμμένος. Το μεγάλο τραπέζι είναι τώρα κρεβάτι. Σε μια γωνιά μια βαλίτσα μεγάλη με ρόδες. Πάνω στο κρεβάτι ένα λάπτοπ ανοιγμένο. Στο πάτωμα πεταμένα γραμμένα χαρτιά).

ΑΛΚΗ: (Μπαίνει μέσα τρέχοντας. Είναι λαχανιασμένη και αναστατωμένη. Σταματά να πάρει ανάσα. Κάθεται στο κρεβάτι και βάζει τα γυαλιά της. Μετά από λίγη σκέψη αρχίζει να πληκτρολογεί στο λάπτοπ. Σταματά. Πηγαίνει και μαζεύει τα χαρτιά της από κάτω. Διαβάζει προς το κοινό) Kυρίες και κύριοι σύνεδροι. Συμμετέχοντας στα προγράμματα της ευρωπαϊκής αναπτυξιακής πολιτικής, μμμ... Όχι, όχι (Κάνει το σταυρό της) Ελέησον Κύριε (Διορθώνει) Κύριε ελέησον! (Βγάζει τα γυαλιά της. Σιωπή. Άλλο ύφος. Τα λέει απ’ έξω) Kυρίες και κύριοι σύνεδροι. Θα σας μιλήσω- Θέλω να σας μιλήσω- Η αναπτυξιακή πολιτική- Όχι. Η προώθηση της αναπτυξιακής- Σκατά! (Πετάει τα χαρτιά κάτω. Σιωπή. Ξαφνικά βγάζει τη μπλούζα της. Τη χαϊδεύει. Την αγκαλιάζει σφιχτά σαν να ‘ναι άνθρωπος. Για λίγο έτσι. Κι ύστερα ξαφνικά την πετά στο κοινό φωνάζοντας) Παρ’ την πίσω!

<>(Απότομα σβήνουν τα φώτα ενώ έχει ήδη αρχίσει ν’ ακούγεται δυνατή
κλαμπίστικη μουσική).

Δέκα βιβλία

Ανταποκρίνομαι στην πρόσκληση του Χρήστου Φασούλα για τα δέκα καλύτερα βιβλία. Το ξέρει βέβαια ότι βάζει δύσκολα κι εγώ του ξεγλιστράω με τρόπο αναφέροντας τα δέκα βιβλία του τελευταίου χρόνου. Διότι, όπως είναι προφανές, τα δέκα καλύτερα βιβλία της ζωής μου είναι πάνω από 100! Και τα περισσότερα δεν θα τα ονομάτιζα με τον τίτλο τους, απλώς θα ανέφερα το όνομα του συγγραφέα. Όπως Νοστογιέφσκι, Κάφκα, Πόε, Καζαντζάκης, Τζόυς, Μπατάιγ... και πόσοι άλλοι. Αυτοί δεν έγραψαν βιβλία. Αυτοί ήταν συγγραφείς!

Δέκα βιβλία τελευταίου έτους (Δεν είναι όλα μυθοπλασία)
1. Πωλ Ρισέρ ΤΟ ΚΑΚΟ (δοκίμιο για τη βία και τον πόνο)
2. Ίαν μακ Γιούαν Ο ΤΣΙΜΕΝΤΟΚΗΠΟΣ (παλιότερη νουβέλα του συγγραφέα)
3. Σώτη Τριανταφύλλου Η ΣΥΓΧΩΡΕΣΗ (ενός δολοφόνου και βιαστή)
4. Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΤΟΙΧΟΙ (με πρωταγωνιστή το... μέλι)
5. Τζέφρυ Εΰγενίδης MIDDLESEX (η ιστορία ενός ερμαφρόδιτου)
6. Ιρβιν Γιάλομ Ο ΔΗΜΙΟΣ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ (μάθημα ψυχανάλυσης αν διαβαστεί χωρίς προκαταλήψεις)
7. Μαρκ Χάντον ΠΟΙΟΣ ΣΚΟΤΩΣΕ ΤΟ ΣΚΥΛΟ ΤΑ ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ: (με τη φόρμα του αστυνομικού μιλάει για άλλα)
8. Ντόρα Ρωζέτη Η ΕΡΩΜΕΝΗ ΤΗΣ (όχι για τη λογοτεχνικότητα αλλά για την τόλμη)
9. Γκράχαμ Μάστερτον ΤΟ ΤΡΑΥΜΑ (μιλάει για μια γυναίκα που απολυμαίνει σπίτια όπου έγιναν φόνοι)
10. Χιτόμι Καναχάρα Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΦΙΔΙΟΥ (η σύγχρονη Ιαπωνία μέσα από τα μάτια μιας έφηβης)

Το μπαλάκι τους:
simon says
librofilo
basileios
ioeu
ange-ta

Για την ΠΟΙΗΣΗ

Βάρα γερά τον νταγερέ, πιωμένε μου λεβέντη!
Κορδέλλα κόκκινη κρεμώ στον άγριο εσέ ζουρνά σου!
Φλουρί κολλώ στο στήθος σου, ξυπόλητηυ χορεύτρα!
Στρογγυλοπαίζει σου η κοιλιά κι ο κόρφος σου πετάει
τα μπρούτζινα γιορντάνια σου και τα χοντροβραχιόλια.
Παίζει το μαύρο μάτι σου, μαργιόλικο, μεγάλο,
και φέρνει ο λάγνος σου χορός την πεθυμιά της νύχτας!..

Κρασί ας μη παύσουν τ' άτακτα μουστάκια μας να στάζουν!..
Ε συ, πατέρα! Η κόρη σου 'πόψε το παραμύθι
θα μου είπει το τσιγγάνικο πα' στο προσκέφαλό μου!

Τσιγγάνικο
του ΚΩΣΤΑ ΒΑΡΝΑΛΗ

Παλιές αγάπες, αλησμόνητες. Γιατί η ποίηση μπορεί να φτιάχνει και εικόνες.

Η ΑΛΛΑΓΗ... ΦΥΛΟΥ ΤΟΥ ΑΦΗΓΗΤΗ

Ο σημαντικός ρόλος του αφηγητή στο ιστορικό μυθιστόρημα

Αν κάποιο από τα στοιχεία ενός ιστορικού μυθιστορήματος σήμερα έχει τη μεγαλύτερη σημασία, αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι η επιλογή του αφηγητή.

Το ότι η ιστορία είναι γραμμένη από τους νικητές, αποτελεί πλέον μια απόλυτη γνώση. Το ότι η ιστορία είναι γραμμένη με το αίμα των ηττημένων, καθώς περνούν τα χρόνια, το συνειδητοποιούμε ακόμη και όσοι πιστεύαμε στους ήρωες που έπεσαν μαχόμενοι με αυτοθυσία. Τα ιστορικά γεγονότα είναι καταγραμμένα από τους ιστορικούς με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια επιτρέπουν οι πηγές.

Το ιστορικό μυθιστόρημα στις μέρες μας, παρόλο που γνωρίζει μια νέα άνθιση, πολλές φορές παραμένει στατικό αναπαράγοντας τα ήδη γνωστά με τους ήδη γνωστούς μυθιστορηματικούς τρόπους. Ιστορικά γεγονότα, γνωστά ή λιγότερο γνωστά ιστορικά πρόσωπα παρελαύνουν από χιλιάδες σελίδες. Προβλέψιμες αντιδράσεις, αφηγήσεις- μαρτυρίες από πρώτο χέρι που επαναλαμβάνουν τα κατορθώματα των αφεντάδων τους, των κυράδων τους, των συμμαχητών ή άλλων αυτόπτων μαρτύρων ειδικά των πολέμων και των καταστροφών. Άλλα μυθιστορήματα γραμμένα στο τρίτο πρόσωπο με τη μέθοδο του παντογνώστη αφηγητή, άλλα με πρωτοπρόσωπη αφήγηση που εξιστορεί τα γεγονότα όπως τα έζησε ο ίδιος ο ήρωας, ο δευτερεύων ήρωας, ή ένας τρίτος που ερευνά. Και πάντα η αφήγηση ρέει μέσα στα ασφυκτικά πλαίσια των γνωστών καταγεγραμμένων γεγονότων. Το ιστορικό μυθιστόρημα επαναλαμβάνει τον εαυτό του εν πολλοίς. Τι μένει για να αλλάξει; Όχι βέβαια κι άλλους μυθιστορηματικούς ήρωες κατ’ εικόνα και ομοίωση των ήδη υπαρχόντων. Και βέβαια όχι η αλλαγή… φύλου του αφηγητή. Το να δώσει «φωνή» ο δημιουργός σε μια γυναίκα αντί του συνηθισμένου άντρα αφηγητή, που ως τέτοιος έχει συμμετοχή στα γεγονότα, ιδιαίτερα των παρελθόντων ετών. Το θέμα δεν είναι η αλλαγή φύλου του αφηγητή, εφόσον ο αφηγητής εξακολουθεί να διηγείται με τον παραδοσιακό τρόπο. Είτε άντρας είτε γυναίκα το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο. Δεν ανανεώνεται το ιστορικό μυθιστόρημα, σε περίπτωση βέβαια που αυτό είναι το ζητούμενο. Η πρόκληση για έναν συγγραφέα, που θα τολμούσε να θέλει να αντισταθεί στα καθιερωμένα, θα ήταν, όχι η αλλαγή του φύλου, αλλά κάτι ριζοσπαστικότερο. Η εντελώς διαφοροποιημένη οπτική γωνία της αφήγησης.

Τα ιστορικά γεγονότα, τα όποια εν γένει γεγονότα, έστω και αν δεν γνωστοποιούνται, έστω και αν δεν απαιτούν την παρουσία μας κατά τη στιγμή της συντέλεσής τους, μας συγκλονίζουν με τις συνέπειές τους. Αυτές οι συνέπειες εισπράττονται διαφορετικά από όσους είναι μέσα στη δράση και διαφορετικά από όσους ζουν στον απόηχό τους. Οι συνηθισμένοι άνθρωποι, οι άκαπνοι, τα θύματα που δεν γνωρίζουν το γιατί, τα παιδιά, έστω και «καλών οικογενειών» που οι γονείς τους κινούν τα νήματα, είναι αποδέκτες των σεισμών. Αδύναμοι να αντιδράσουν. Ανίκανοι να διαμορφώσουν καταστάσεις. Έκπληκτοι από τη ροή που τους κατακλύζει. Αναρωτιούνται, υποψιάζονται, υποθέτουν, παλεύουν με το άγνωστο, αφανίζονται χωρίς ίσως ποτέ να γνωρίσουν την αιτία, και αγωνίζονται να ξεφύγουν από έναν άγνωστο κίνδυνο που τον νιώθουν σα σκιά. Κι όμως ζουν τις ιστορικές στιγμές που οι άλλοι διαμόρφωσαν εν αγνοία τους.

Ποιος είναι αυτός που ορίζει στο διηνεκές ότι το ιστορικό μυθιστόρημα που δεν έχει αφηγητή κάποιον, που να γνωρίζει από πρώτο χέρι τα γεγονότα, δεν νοείται ως τέτοιο; Μα τότε που βρίσκεται η ανανέωση του ιστορικού μυθιστορήματος; Ο γνώστης αφηγητής δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο από το να περιγράφει τα γεγονότα έτσι όπως τα παρουσίασαν επί σειρά ετών οι ίδιοι οι ιστορικοί στα συγγράμματά τους. Έτσι ακριβώς όπως τα διηγούνται στα μέχρι στιγμής ιστορικά μυθιστορήματα οι συγγραφείς που προσπαθούν να είναι πιστοί στα γεγονότα και στα πρόσωπα. Ή στις αναλύσεις τους παίρνοντας άλλοτε το μέρος των νικητών και άλλοτε των ηττημένων. Προσωπικά κρίνω πως έχει περισσότερο ενδιαφέρον μια τρίτη άποψη. Η οπτική γωνία αυτού που δεν ξέρει τα γεγονότα, που δεν παραθέτει τις δυο πλευρές –αφήνοντας τάχα μου ανοιχτό το συμπέρασμα στον αναγνώστη- αλλά που εικάζει, που παραπαίει, που προβληματίζεται και προβληματίζει. Και που πάνω απ’ όλα αμφισβητεί. Αλλά για να μπορέσει ο αναγνώστης ή ο αναγνώστης-κριτής να δεχτεί ή έστω να αναγνωρίσει αυτή την οπτική γωνία της δημιουργικής αμφισβήτησης, ίσως πρέπει να είναι έτοιμος ή ώριμος γι’ αυτή την αλλαγή.

Μέσα σε έναν κόσμο που συνεχώς μεταβάλλεται, ρέει, πλάθεται κατά βούληση, αναδιπλώνεται και διακτινίζεται είναι το λιγότερο οπισθοδρομικό να ζητάμε από έναν συγγραφέα ιστορικού μυθιστορήματος να ορίζει αφηγητή έναν στρατιώτη για να διηγηθεί έναν πόλεμο. Ή έναν πολιτικό για να εξιστορίσει πολιτικές δολοπλοκίες. Τι καινούριο είναι δυνατόν να περιμένει να ακούσει κανείς από αυτόν; Και τι αξία μπορεί να έχει πλέον ένα ιστορικό μυθιστόρημα στην εποχή μας, που όλα έχουν μαθευτεί, αν δεν εισάγει καινά δαιμόνια; Ένα από αυτά πιστεύω πως είναι το είδος του αφηγητή που θα επιλέξει.
Παραδείγματος χάριν να διηγείται τον πόλεμο και την καταστροφή μια έφηβη που δεν ξέρει απ’ αυτά. Αλλά που σίγουρα τα έχει υποστεί εν αγνοία της.

Δαμάσκηνα στη σοκολάτα

Παραδοσιακή σπιτική συνταγή της μαμάς μου.

Παίρνετε 20, 30, ή 40 ξερά δαμάσκηνα χωρίς κουκούτσι -ανάλογα με την αυστηρότητα της δίαιτάς σας- και τα καρφώνετε απαλά με οδοντογλειφίδες ένα ένα. Κατόπιν λιώνετε σε μπαιν μαρί αρκετή πικρή σοκολάτα της άλεφ και όπως είναι ζεστή, αχνιστή και μυρωδάτη βουτάτε ένα ένα με χάρη τα δαμάσκηνα κουνώντας τα για να πάει η σοκολάτα παντού. Κατόπιν βγάζετε τα δαμάσκηνα από τη σοκολάτα και τα κρατάτε πάνω από το μπαιν μαρί φυσώντας τα για να στεγνώσουν. Τα καρφώνετε με την οδοντογλειφίδα ανάποδα σε κομμάτι φελιζολ για να ησυχάσουν και να στεγνώσουν καλά. Σε 10 λεπτά το πολύ μπορείτε να αρχίσετε να τα τρώτε. Μπορείτε να φάτε όσα σας επιτρέπει η δίαιτά σας. Τα υπόλοιπα τα τρώτε μετά. Μπορείτε για καλύτερα αποτελέσματα να τα συνοδέψετε με ένα είδος B52 που θα το φτιάξετε με Καλούα. Καλή απόλαυση.


Ευχαριστώ τον αγαπητό Πατριάρχη Φώτιο για την ενασχόλησή του με την "Ιερή Παγίδα" στο vivliokafe του.

7 ταινίες 7

Και ποιά να πρωτοθυμηθείς;
1. ΒΙΡΙΔΙΑΝΑ του μοναδικού Μπουνιουέλ.
2. ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΑΝΓΚΟ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ με τον αγαπημένο Μάρλον. Μπερτολούτσι βέβαια.
3. ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΦΑΓΟΠΟΤΙ (ποιανού ήταν;)
4. Η ΛΗΣΤΕΙΑ του Γούντι Άλλεν (έτσι το έλεγαν που ο Γούντι πάει να ληστέψει τράπεζα με πιστόλι φτιαγμένο από σαπούνι και πιάνει βροχή;)
5. ΑΝΤΙΟ ΠΑΛΛΑΚΙΔΑ ΜΟΥ φοβερό κινέζικο ή μήπως γιαπωνέζικο;
6. Ο ΔΡΑΚΟΣ του Κούνδουρου με εξαιρετικό Ηλιόπουλο.
7α. RESERVOIR DOGS Ταραντίνο κι άλλα καλά παιδιά Χαϊτέλ, Τιμ Ροθ
7 β. ΔΗΜΟΣΙΑ ΓΥΝΑΙΜΑ Μάρκο Φερρέρι (ε, δεν μπορούσα).
7γ. ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΩΝ ΛΥΓΜΩΝ Έκλαψα...

Δεν έχω σε ποιόν να κάνω πρόσκληση. Νομίζω όλοι έγραψαν ή όχι;

ΣΚΗΝΗ 1

MEΓEΘYMENOΣ HXOΣ AΠO ΘAΛAΣΣA ΠOY ANEBAINEI ΣYNEXEIA MEXPI ΠOY ΞEΣΠAEI. ΠAPAΛΛHΛA OMIΛIEΣ ΠOY ΔEN KATAΛABAINEIΣ TI ΛENE MEXPI ΠOY ΓINETAI AΠOΛYTH HΣYXIA.

(Στον πύργο κάπου στην Ευρώπη. O πολυέλαιος είναι αναμμένος. Στο μεγάλο τραπέζι υπάρχει ένα μικρόφωνο. Mπαίνει πρώτα η AΛKH. Έχει τα μαλλιά της κομμένα αγορίστικα. Σ’ όλες τις σκηνές του πύργου τα μαλλιά της είναι έτσι. Kρατά τα γυαλιά της. Φορά μια βαθυκόκκινη, μεταξωτή, κομψή μπλούζα με ένα διακριτικό διαφημιστικό σήμα στα αριστερά και μαύρη στενή κοντή φούστα. Πίσω της ακολουθεί ο ΣΤΗΒ. H AΛKH κοιτάζει γύρω γύρω κι ύστερα πίσω της να δει αν έρχεται ο ΣΤΗΒ. Προχωρά εξετάζοντας εντυπωσιασμένη τον χώρο).

\

ΣΤΗΒ: Eδώ θα γίνει!

ΑΛΚΗ: (Βάζει τα γυαλιά της να δει καλύτερα. Ύστερα τα βγάζει).

ΣΤΗΒ: Eίναι η μεγαλύτερη αίθουσα του πύργου. Tην έχουν εξοπλίσει/

ΑΛΚΗ: Περίεργο που δεν ακούγεται από δω η θάλασσα;

ΣΤΗΒ: με όλη τη σύγχρονη τεχνολογία. Και δεν βλέπεις ούτε ένα καλώδιο. Ασύρματα όλα! Ευρώπη!

ΑΛΚΗ: Γιατί δεν ακούγεται από δω η θάλασσα;

ΣΤΗΒ: Έχουμε τρεις μέρες στη διάθεσή μας για να-

ΑΛΚΗ: Στο δωμάτιό μου ακούγεται.

ΣΤΗΒ: Nα πω να σε μεταφέρουν;

ΑΛΚΗ: Όχι. M’ αρέσει που ακούγεται.

ΣΤΗΒ: Aν σε ταράζει-

ΑΛΚΗ: Τι αν με ταράζει;

ΣΤΗΒ: Θέλω να πω- ξέρεις.

(Kοιτάζονται).

ΣΤΗΒ: Λοιπόν, με προσέχεις; Στην αρχή/

ΑΛΚΗ: (Κάνει το σταυρό της βιαστικά) Θα τα καταφέρω. Θα τα καταφέρω.

ΣΤΗΒ: θα κάνει μια σύντομη εισαγωγή ο Zαννής- Χριστιανή είσαι; Δεν ήξερα ότι οι Μπούλγαροι είστε-

ΑΛΚΗ: Εμείς είμαστε.

ΣΤΗΒ: (Γελάει) Πρόσεξέ με. Με προσέχεις τώρα; Μετά το Ζαννή παίρνεις το λόγο εσύ! Απ’ όλους εμάς παίρνεις το λόγο εσύ!

ΑΛΚΗ: Πάντως είναι παράξενο που δεν ακούγεται η θάλασσα, ε;

ΣΤΗΒ: Δεν έχει παράθυρα. Δεν το βλέπεις;

ΑΛΚΗ: (Bάζει τα γυαλιά της και κοιτάζει έκπληκτη γύρω γύρω) Κοίτα πέτρα! Πότε το χτίσανε;

ΣΤΗΒ: Την εποχή του Αστερίξ και του Οβελίξ, ξέρω γω. Τι μας νοιάζει. Τη δουλειά μας.

ΑΛΚΗ: (Bγάζει τα γυαλιά της) Στηβ, πόση ώρα πρέπει να μιλήσω;

ΣΤΗΒ: Όχι πάνω από είκοσι λεπτά. Συνέδριο κάνουμε, όχι κήρυγμα σε εκλησία.

ΑΛΚΗ: Για μένα είναι πολλά!

ΣΤΗΒ: Για συνέδριο ή για κήρυγμα;

ΑΛΚΗ: O κόσμος -όλοι αυτοί- που θα κάθεται;

ΣΤΗΒ: Aπό δω (Δείχνει προς τη μεριά του κοινού) Θα ‘ναι καμιά πεντακοσαριά σύνεδροι. Aπ’ όλη την Eυρώπη. Είμαστε τυχεροί που-

ΑΛΚΗ: Kι ο Zίμερμαν;

ΣΤΗΒ: Aν δεν είναι ο Zίμερμαν-

ΑΛΚΗ: Eγώ! Mπροστά στο Zίμερμαν! Ελέησον Κύριε!

ΣΤΗΒ: (Τη διορθώνει) Κύριε ελέησον.

ΑΛΚΗ: Πες μου. Όλοι αυτοί ξέρουν για μένα; Θέλω να πω- Την αλήθεια;

ΣΤΗΒ: Πρόσεξέ με. Με προσέχεις; Eσύ σκέψου μόνο τι θα πεις.

ΑΛΚΗ: Ξέρουν όμως;

ΣΤΗΒ: Ξέρουν. Ξέρουν. Ξεράδια ξέρουν. Πού να ξέρουν;

ΑΛΚΗ: Θα συζητηθεί αν ξέρουν. Θα-

ΠAYΣH

ΑΛΚΗ: Στηβ. Πρέπει να δω το Ζαννή. Γιατί μου τον κρύβετε; Εσύ μου τον κρύβεις.

ΣΤΗΒ: Σσσσς. Όλα είναι under control. Ο Ζαννής λέει, κι εγώ εκτελώ.

ΑΛΚΗ: Mια φορά μόνο. Για πέντε λεπτά.

ΣΤΗΒ: Άλκη!

ΑΛΚΗ: Δύο λεπτά;

ΣΤΗΒ: Θα σε ταράξει/

ΑΛΚΗ: Ένα λεπτό μόνο;

ΣΤΗΒ: ειδικά τώρα.

ΑΛΚΗ: Tο ελέγχω.

ΣΤΗΒ: Πρόσεξέ με. Εδώ δεν παίζουμε πια. Ή το κάνεις ή… ολοταχώς πίσω εκεί που ανήκεις. Στο μπαρ! Τα ‘θελε όμως ο κώλος σου, ε; (Κοιτάζει τη μπλούζα της) Δεν τη βγάζεις αυτή τη μπλούζα από πάνω σου;

Τέχνη

Η συγγραφή είναι εύκολη!
Δεν έχεις παρά μόνο να σβήνεις
τις λάθος λέξεις...

Μαρκ Τουαίν

Χρόνια Πολλά

blog-έρως ανάγνωσης

Σελίδες από βιβλία που διάβασα και ξεχώρισα.

«… Σ' ένα κρεμαστάρι στερεωμένο στην πόρτα του κελα­ριού υπήρχε μια τσάντα για ψώνια, φτιαγμένη από ζωη­ρόχρωμο σπάγκο. Μέσα στην τσάντα υπήρχαν δυο μή­λα και δυο πορτοκάλια. 'Έσπρωξα την τσάντα με το δά­χτυλό μου και την έκανα να αιωρηθεί σαν εκκρεμές. Κινιόταν πιο ελεύθερα από τη μια κατεύθυνση παρά από την άλλη, και χρειάστηκα ένα διάστημα για ν' ανα­καλύψω ότι αυτό οφειλόταν στο σχήμα των λαβών της τσάντας. Δίχως να σκεφτώ, άνοιξα την πόρτα του κελα­ριού, άναψα το φως καί κατέβηκα τρέχοντας τα σκαλιά.
Το φτυάρι ήταν στο κέντρο ενός μεγάλου, στρογγυ­λού λεκέ από ξερό τσιμέντο. Μου θύμισε το δείκτη ενός μεγάλου σπασμένου ρολογιού. Προσπάθησα να θυ­μηθώ ποιος από μας το είχε χρησιμοποιήσει τελευταίος, άλλά τώρα δε θυμόμουν καθαρά τη σειρά των γεγονό­των. Το σήκωσα, και το σκέπασμα του μπαούλου ήταν ανοιχτό, όπως το είχαμε αφήσει. Αυτό το θυμόμουν. Πέρασα το χέρι μου πάνω στο τσιμέντο που γέμιζε το μπαούλο. Ήταν πολύ ανοιχτό γκρίζο και ζεστό στην αφή. Μια λεπτή σκόνη έμεινε στο χέρι μου. Παρατήρη­σα ότι διαγώνια στην επιφάνεια υπήρχε μια ρωγμή λε­πτή σαν τρίχα, που έκανε διχάλα στην άκρη. Γονάτισα και πλησίασα τη μύτη μου και μύρισα. Υπήρχε μια πο­λύ σαφής γλυκιά μυρωδιά, άλλά όταν σηκώθηκα πάλι, κατάλαβα ότι είχα μυρίσει το φαγητό που έβραζε πάνω. Κάθισα σ' ένα σκαμνί κοντά στο μπαούλο και σκέφτη­κα τη μητέρα μου. Προσπάθησα με όλη μου τη δύναμη να σχηματίσω μια εικόνα του προσώπου της στο μυαλό μου. Είχα το ωοειδές περίγραμμα ενός προσώπου, αλλά τα χαρακτηριστικά μέσα σ' αυτό το σχήμα δεν εννοού­σαν να μείνουν ακίνητα, ή έλιωναν το ένα μέσα στ' άλ­λο και το ωοειδές σχήμα μετατρεπόταν σε γλόμπο. Όταν έκλεινα τα μάτια μου, έβλεπα στ' αλήθεια ένα γλόμπο. Μια φορά, τό πρόσωπο της μητέρας μου εμφα­νίστηκε για μια στιγμή, πλαισιωμένο από το ωοειδές σχήμα και χαμογελώντας αφύσικα, όπως έκανε όταν πόζαρε για φωτογραφίες. Έφτιαξα φράσεις και προσπάθη­σα να την κάνω να τις πει. Αλλά δεν υπήρχε τίποτα που μπορούσα να τη φανταστώ να λέει. Τα πιο άπλά πράγματα όπως: «Δώσε μου αυτό το βιβλίο» ή «Καλη­νύχτα», δεν έμοιαζαν με πράγματα που θα έλεγε. Ήταν η φωνή της χαμηλή ή ψιλή; Είχε αστειευτεί ποτέ; Ήταν λιγότερο από ένα μήνα πεθαμένη και ήταν στο μπαούλο δίπλα μου. Ακόμα κι αυτό δεν ήταν σίγουρο. Ήθελα να την ξεθάψω και να δω.
Πέρασα το νύχι μου πάνω από τη λεπτή ρωγμή. Δε θυμόμουν καθόλου τώρα γιατί είχαμε αποφασίσει να τη βάλουμε στο μπαούλο. Εκείνη τη στιγμή είχε φανεί απλό, για να κρατήσουμε την οικογένεια ενωμένη. Ήταν καλός λόγος αυτός; Ίσως να ήταν πιο ενδιαφέ­ρον να χωρίσουμε. Ούτε μπορούσα να σκεφτώ αν αυτό που είχαμε κάνει ήταν κάτι το συνηθισμένο, κατανοητό, ακόμα κι αν ήταν σφάλμα, ή κάτι τόσο αλλόκοτο που, αν ποτέ το ανακάλυπταν, θα το έγραφαν με πελώριους τίτλους σε όλες τις εφημερίδες της χώρας. Ή τίποτα απ' όλα αυτά, κάτι που θα μπορούσες να διαβάσεις κά­τω κάτω στην τοπική εφημερίδα και να μην το ξανα­σκεφτείς. Ακριβώς όπως και η εικόνα του προσώπου της που σχημάτιζα, ή κάθε σκέψη που έκανα, διαλυόταν στο τίποτα.
Η αδυναμία να ξέρω η να νιώθω οτιδήποτε με σιγου­ριά, μου έδινε μια ισχυρή παρόρμηση να αυνανιστώ. Έβαλα τα χέρια μου μέσα στο παντελόνι μου, και κα­θώς κοίταξα προς τα κάτω ανάμεσα στα πόδια μου, είδα κάτι κόκκινο. Πήδηξα όρθιος, κατάπληκτος. Το σκαμνί που καθόμουν ήταν κατακόκκινο. Το είχε βάψει πριν από πολύ καιρό ο πατέρας μου και το βάζαμε στο λου­τρό, στο κάτω πάτωμα. Η Τζούλι ή η Σου θα πρέπει να το είχαν κατεβάσει κάτω για να κάθονται κοντά στο μπαούλο. Αντί αυτό να με παρηγορήσει, με τρόμαξε. Δε μιλούσαμε καθόλου ο ένας στον άλλο για τη μητέ­ρα. Ήταν το μυστικό του καθενός μας. Ακόμα κι ο Τομ σπάνια την ανέφερε, και μόνο καμιά φορά τη φώ­ναζε όταν έκλαιγε τώρα πια ...»

(σελίδες 89-90)

Ίαν Μακ Γιούαν
Ο ΤΣΙΜΕΝΤΟΚΗΠΟΣ
Μετάφραση Ρένα Χάτχουτ
Εκδόσεις Γράμματα (1982)

Σε μόλις 143 σελίδες ο ψαγμένος και βραβευμένος με booker συγγραφέας του «Άμστερνταμ», της «Εξιλέωσης» και του «Σαββάτου» ξεδιπλώνει το απόλυτο κακό με την αφέλεια του ήρωά του, ενός δεκατετράχρονου έφηβου. Με μια αφοπλιστική πρωτοπρόσωπη αφήγηση και με μια ωμή, κοφτερή και γλαφυρή γλώσσα περιγράφει τις ταραγμένες ημέρες μιας οικογένειας σε μια εγγλέζικη επαρχία (γραμμένο το 1978) σαν άριστος γνώστης της αντίστοιχης ηλικιακής ψυχοσύνθεσης. Σχέσεις οργισμένες, παράνομες, αιμομεικτικές και απόκρυφες ανάμεσα στα τέσσερα παιδιά της οικογένειας αραδιάζονται χωρίς αιδώ στα μάτια του αναγνώστη και απειλούν τις ψυχικές του ισορροπίες και τα ταμπού. Το κείμενο του Μακ Γιούαν δαγκώνει. Όταν μιλάει για το θάνατο του πατέρα ή της μητέρας. Όταν συγκρούεται ο βέβαιος εγκλεισμός σε ίδρυμα των ορφανών τσογλαναράδων με τις κληροδοτημένες προσταγές της θανούσης μητέρας να κάνουν τα αδύνατα δυνατά να παραμείνουν ενωμένοι σαν οικογένεια. Είναι η στιγμή που ο καθηλωμένος αναγνώστης δεν πιστεύει αυτό που διαβάζει. Το βδελυρό θάψιμο της νεκρής μητέρας μέσα σε ένα μπαούλο και την τσιμέντωσή της. Τα τρομαγμένα παιδιά έχουν τη λύση που θα τους σώσει από το ορφανοτροφείο. Δεν δηλώνουν τον θάνατό της. Και τη γλιτώνουν ζώντας μ’ ένα πτώμα στο υπόγειο και με το βραχνά της επιβίωσης από δω και μπρος. Ο Μακ Γιούαν έχει τον απόλυτο έλεγχο του υλικού του. Βουτάει στα βαθιά χωρίς να φοβάται και προχωρά στην περιγραφή μιας βασανιστικής ενηλικίωσης μέσα από τα τραύματα της παιδικής ηλικίας και τις αντιξοότητες της ζωής εκεί έξω. Δεν αποκαλύπτω το τέλος. Αλλά και δεν έχει σημασία το τέλος παρόλο που ακολουθείται ενίοτε η δομή του θρίλερ. Τη γοητεία την έχει το ίδιο το ταξίδι στη γραφή του άγγλου.

Το βιβλίο νομίζω έχει εξαντληθεί στην ελληνική του έκδοση. Μου το εμπιστεύτηκε (δανεικό) ένας επίσης μανιώδης φίλος της ανάγνωσης που γνώρισα πρόσφατα και τον ευχαριστώ.

Τέχνη

"Γράφω μόνον όταν έχω έμπνευση. Ευτυχώς έχω έμπνευση στις 9 η ώρα κάθε πρωί."
Ουίλιαμ Φώκνερ

Τέχνη

Προσέρχομαι ταπεινά στην τέχνη γιατί ταπεινός είμαι.

Χωρίς το θάρρος ν’ αγκαλιαστώ με την αληθινή ζωή.

Τότε θα ήμουν αλλιώς,

θα ήμουν αλλού, θα ήμουν άλλος.

Σ’ έναν πραγματικό πόλεμο θα ήμουν μαχητής, μια σημαία τρυπημένη θα κρατούσα πεισμωμένος, θα κολυμπούσα στα βαθιά ενός έρωτα τρελού,
θα έγερνα ματωμένος σε μια γωνιά του δρόμου γελώντας. Με το αίμα καυτό να χτυπιέται αφηνιασμένο στις φλέβες.

Τώρα ματώνω μπροστά στην αστραφτερή μου οθόνη, με τα μικρά μου χέρια να χαϊδεύουν κρύα λευκά καθορισμένα πλήκτρα,

ή αγκαλιασμένος με μια κούφια γδαρμένη κιθάρα να σπαράζω. Καθώς το χέρι μου τεντώνει και αφήνει τις χορδές να μιλούν εκείνες για το σκοτάδι της ψυχής που εγώ δεν μπορώ ν’ αντικρίσω.

Ή σκύβω πάνω στο χαρτί τρεμουλιαστός, ή τραγουδώ στις όπερες και στις σκηνές του κόσμου απαγγέλνω και χορεύω όνειρα ανθρώπων αληθινών που παίρνω δανεικά για να υπάρξω.

Προσέρχομαι ταπεινά στην τέχνη, σκυφτός, μπαίνω μέσα της, κλείνω πίσω μου την πόρτα, σφαλίζω τα μάτια, είμαι καλά κρυμμένος. Στο καταφύγιο.

Έξω μαίνεται η καταιγίδα.

Μη νομίζεις ότι είμαι δειλός.

Λίγος Είμαι.